Ο Παναγιώτης Χαϊτίδης (Χαϊτας) στην εκπομπή “Το Αλάτι Της Γης” στο αφιέρωμα στο Σύλλογο Εύξεινο Λέσχης Νάουσας. 22 Δεκεμβρίου, 2019. 

Mr. Panagiotis Chaitidis (“Haitas”) on the show “To Alati Tis Gis” presenting the Pontian Society Efxinos Leschi of Naousa. December 22, 2019.

Ο Παναγιώτης Χαϊτίδης (Χαϊτας) γεννήθηκε στις 8 Μαρτίου το 1924 κατά τα λεγόμενα της μητέρας του πάνω στο καράβι στο οποίο ερχόταν στην Ελλάδα ύστερα από το ξεριζωμό. 

Πατέρας του ήταν ο Θεόδωρος Χαϊτίδης και μητέρα του η Σουμέλα Καραγιαννίδου. 

Η καταγωγή της οικογένειας ήταν από το χωριό Κόφτεπε-Κόφτεπελι (“πράσινος λόφος”) της επαρχίας Σεβάστειας του Πόντου. Κοντά ήταν επίσης και τα χωριά Γουζούχ και Τερμέντασι, καθώς επίσης και τα χωριά Κιαμήν και Γαπιτλήν.

Ερχόμενοι στην Ελλάδα έφτασαν με καράβι ύστερα από μεγάλη ταλαιπωρία στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης όπου εκεί γινόταν η άφιξη όλων των προσφύγων από τη Μικρά Ασία. 

Αφήνουν πίσω τους ότι υπάρχοντα έχουν και αρχίζουν να ψάχνουν για το μέρος το καινούριο το οποίο θα εγκατασταθούν. 

Φεύγουν από τη Θεσσαλονίκη και φτάνουν στη Νάουσα στο χωριό Αγγελοχώρι. 

Κάθονται στο χωριό για 2 μήνες έως το Μάιο του 1924 όμως τότε οι συνθήκες ήταν άθλιες. Στο χωριό υπήρχαν πολλοί βάλτοι με συνέπεια η αρρώστια της ελονοσίας να θερίζει τον πληθυσμό. Αρχίζουν λοιπόν να ψάχνουν για άλλο μέρος εγκατάστασης ο πατέρας του Θεόδωρος μαζί με τον παππού του Ευστάθιο Χαϊτίδη. 

“Θα ψάξουμε για κάποιο ορεινό χωριό να φύγουμε από εδώ!” Και έτσι η οικογένεια έφυγε για το χωριό Κατράνιτσα, τους σημερινούς Πύργους Πτολεμαϊδας. Στο χωριό όμως εκεί δε τους άρεσε το μέρος με αποτέλεσμα να ξαναφύγουν και να εγκατασταθούν τελικά στο χωριό Κρέμιτσα (Μεσόβουνο) Πτολεμαΐδας στα τέλη Μαΐου του 1924. Το χωριό άρεσε στον πατέρα του Παναγιώτη, τον Θεόδωρο γιατί είχε πολλά νερά και πολλά βοσκοτόπια 

Στο χωριό στην Κρέμιτσα υπήρχαν ήδη Πόντιοι πρόσφυγες που είχαν εγκατασταθεί νωρίτερα οι οποίοι είχα και αυτοί καταγωγή από από τα χωριά Γουζούχ και Κιαμήν του Πόντου. 

Τελευταίοι πήγαν στο χωριό η οικογένεια του Παναγιώτη Χαϊτίδη μαζί με άλλα 15 άτομα τα οποία ήταν από την περιοχή της Τραπεζούντας του Πόντου αλλά οι τελευταίοι έφυγαν από το χωριό. 

Ο πατέρας του Παναγιώτη Χαϊτίδη ο Θεόδωρος δήλωσε τα άτομα της οικογένειας στο χωριό για να βγάλουν χαρτιά και ταυτότητες και κατά την δήλωση έγραψε τον Παναγιώτη ότι γεννήθηκε το έτος 1925 στο Μεσόβουνο, Αργότερα γεννήθηκαν τα υπόλοιπα αδέλφια του Παναγιώτη τα οποία ήταν η Αγάπη, η Άννα, η Μυροφόρα και ο Ευστάθιος. 

Κατά την διάρκεια της Γερμανικής κατοχής οι Γερμανοί σκοτώνουν την αδελφή του την Άννα σε ηλικία 16 ετών. Χάνει και τα υπόλοιπα αδέλφια του την Μυροφόρα και τον Ευστάθιο από αρρώστιες της τότε εποχής και μένει τελικά ο ίδιος και η αδελφή του η Αγάπη. 

Η δουλειά του Παναγιώτη Χαϊτίδη ήταν η γεωργία. Είχαν δοθεί από το κράτος στην οικογένεια του χωράφια και έτσι καλλιεργούσαν και ζούσαν. 

Πήγε στο σχολείο σε ηλικία 10 χρονών αλλά δεν του άρεσαν τα γράμματα και έτσι το παράτησε για να ασχοληθεί με την μεγάλη του αγάπη την λύρα. Είπε στον πατέρα του τον Θεόδωρο ότι τάχα παίζει λύρα στον ύπνο του και ότι του παρακάλεσε να τον πάρει μια ποντιακή λύρα. 

Έτσι και έγινε. Ο πατέρας του αγοράζει μια λύρα και ο Παναγιώτης ξεκινάει να ασχολείται δίπλα στο δάσκαλο του τον Θεόκλητο Καλαϊτζίδη. 

Πριν καλά – καλά όμως μάθει να παίζει τα τραγούδια και τους χορούς της πατρίδας έρχονται τα γεγονότα του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. Το 1941 το χωριό καίγεται από τους Γερμανούς, και σκοτώνεται ο πατέρας του Θεόδωρος. Οι κάτοικοι του χωριού εξορίζονται σε διάφορα χωριά της Μακεδονίας. Το 1942 ξαναγυρίζει στο χωριό Μεσόβουνο. Το 1943 γνωρίζει στην Κουτσουφλιανή (σημερινό Άγιο Παύλο) Νάουσας την Σοφία Φανιάδου τη γυναίκα του η οποία ήταν από το Γιαννακοχώρι Νάουσας και παντρεύεται. 

Το 1944 οι Γερμανοί ξανακαίνε το Μεσόβουνο. Καίνε επίσης και τα χωριά Πύργους, Άνω Γραμματικό, Κουτσουφλιανή το οποίο χωριό το 1944 κατοικούταν καθώς επίσης και το χωριό Τραζίλοβο. 

Μετά τα γεγονότα αυτά και τις καταστροφές ο Παναγιώτης και η Σοφία Χαϊτίδου αποκτούν το πρώτο τους παιδί τον Θεόδωρο ο οποίος γεννήθηκε στο χωριό Γιαννακοχώρι και ξαναφεύγουν πίσω στο χωριό Μεσόβουνο. 

Το χωριό άρχισε να ξαναγίνετε από την αρχή κατά το 1946 και 1947. Ο Παναγιώτης φεύγει στην Πτολεμαϊδα για 3 χρόνια το 1947 – 1949 μαζί με τη γυναίκα του Σοφία και το γιο του Θεόδωρο. Το 1950 ξαναγυρίζει στο χωριό Μεσόβουνο και αρχίζει πάλι να ασχολείται με την ποντιακή λύρα σε ηλικία πλέον 26 χρονών. Μαζί με τους οργανοπαίχτες Λάζαρο Παπαδόπουλο (Χάστον) στο κλαρίνο και άλλους. 

Το 1967 εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Νάουσα. Αρχίζει να παίζει σε πανηγύρια σε χορούς σε γάμους και σε κέντρα καθώς επίσης και σε πολλές εκδηλώσεις. 

Το 1974 το Υπουργείο Πολιτισμού και Επιστημών τον στέλνει μαζί με άλλους οργανοπαίχτες του συγκροτήματος του σε οκτώ πόλεις της Αμερικής για ένα μήνα για να συμμετάσχει στο φολκλορικό φεστιβάλ της Ουάσιγκτον. 

Το 1975 γράφεται μέλος στην Εύξεινο Λέσχη Ποντίων Νάουσας. 

Το 1981 παίρνει μέρος στο διαγωνισμό της ΕΡΤ “Να Η Ευκαιρία” και παίρνει τη πρώτη θέση του διαγωνισμού. 

Στις 23 Απριλίου, 1981 του απονεμήθηκε δίπλωμα παραδοσιακού καλλιτέχνη. 

Το 1984 ιδρύει τμήμα εκμάθησης παραδοσιακής ποντιακής λύρας σε συνεργασία με τη Ν.Ε.Λ.Ε. 

Panagiotis Chaitidis (Haitas) was born on March 8, 1924, according to his mother, on the boat as he was coming to Greece.

His father was Theodoros Chaitidis and his mother was Soumela Karagiannidou.

The family originated from the village of Koftepe (“green hill”) in the province of Sevastia (Sivas) in Pontos. Also nearby were the villages of Gouzouch and Termentasi, as well as the villages of Kiamin and Gapitlin.

Coming to Greece, they arrived by boat suffering many hardships at the port of Thessaloniki, where all the refugees from Asia Minor arrived.

They left behind all their belongings and began to look for their new home.

They leave Thessaloniki and reach Naoussa, arriving at the village of Angelochori.

They stayed in this village for two months until May, 1924, but the conditions were miserable. There were many swamps in the village, and malaria was plaguing the inhabitants. So, father Theodoros and grandfather Efstathios Chaitidis look for another place to settle. 

“We will look for a mountainous village to settle in!” And so the family left for the village of Katranitsa (Pyrgous) near Ptolemaida. They did not like this village either, so they eventually settled in the neighboring village of Kremitsa (Mesovouno) in late May 1924. Panagiotis’ father, Theodoros, liked this village because it had many creeks and pastures.

In the village of Kremitsa there were already Pontian refugees who had settled before them, who also came from the villages of Gouzouch and Kiamin in Pontus.

The family of Panagiotis Chaitidis was among the last refugees to settle in this village, along with fifteen other people who were from the Trabzon area of Pontos. The latter fifteen however eventually left the village.

Theodoros Chaitidis declared his family members to obtain identification papers. Panagiotis was declared as born in 1925 in Mesovouno. Later, his other siblings, Agapi, Anna, Myrofora and Efstathios, were born. 

During the German occupation, the Germans killed his sister Anna at the age of 16. He also lost his other siblings, Myrofora and Efstathios, from illnesses prevalent during that time period. Eventually Panagiotis and his sister Agapi survive. 

Panagiotis was a farmer by trade. As refugees, his family was given land which they were able to plant. 

He went to school at the age of 10 but did not like to study, so he left school to pursue his love of the lyra. He told his father Theodoros that he dreamed of playing lyra in his sleep and begged his father to purchase him a Pontian lyra. 

And that’s how it occurred. His father buys a lyra and Panagiotis begins to practice under his teacher Theoklitos Kalaitzidis.

But before he was able to learn to play the songs and dances of his homeland, World War II occurs. In 1941 the village was burned by the Germans, and his father was killed. The remaining inhabitants of the village were moved to various villages in Macedonia. In 1942 he returned to the village of Mesovouno. In 1943, he met Sofia Faniadou, his wife, who was from Giannakochori, Naoussa and they got married.

In 1944 the Germans burned Mesovouno a second time. They also burn villages of Pyrgos, Ano Grammatiko, Koutsoufliani (which was inhabited in 1944) as well as the village of Trazilovo.

After these disastrous events, Panagiotis and Sofia have their first child, Theodoros, who was born in the village of Giannakochori. They then return to Mesovouno.

The village was rebuilt between 1946 and 1947. Panagiotis moved to the city of Ptolemaida for three years together with his family. In 1950,  he finally returned to Mesovouno and again started playing Pontian lyra at the age of 26. He performs together with Lazaros Papadopoulos (Haston) on the clarinet among others.

In 1967 he settled permanently in Naousa. He began performing at festivals, dances, weddings, nightclubs,  as well as at many events.

In 1974, the Department of Culture and Sciences sent him and other folk musicians to eight US cities for a month to participate in the Washington Folklore Festival.

In 1975 he became a member of the Pontian Society Efxinos Lesch Pontion Naousas.

In 1981 he participated in the television music talent show on ERT “Na I Efkairia” (Here’s your chance) and took first place in the competition.

On April 23, 1981, he was awarded a traditional artist’s diploma.

In 1984 he began lyra instruction for students in collaboration with N.E.L.E.

Ευχαριστούμε θερμά τον εγγονό του Παναγιώτη Χαϊτίδη, τον κ. Στάθη Χαϊτίδη, για το πλούσιο βιογραφικό του παππού του. 
Αγγλική μετάφραση από το Ράδιο Τραπεζούντα Βοστώνης. 

We cordially thank Mr. Stathis Chaitidis for providing us with rich biographical information for his grandfather Panagiotis Chaitidis.
English translation by Radio Trapezounta Boston.