ΠΟΝΤΙΑΚΑ ΟΡΓΑΝΑ: ΖΟΥΡΝΑΣ
ΠΟΝΤΙΑΚΑ ΟΡΓΑΝΑ: ΖΟΥΡΝΑΣ του Βασίλειου Δημητριάδη
Αγαπητοί φίλοι και φίλες της Ποντιακής Εστίας, και όχι μόνο.
Σε αυτή την σελίδα δεν κάνω τίποτε άλλο απο το να παρουσιάσω τον Ζουρνά.
Με τα ακούσματά του, όπως τα γνώρισα στην αυλή του παππού μου Ζουρνατζή απο την Τοκάτη του Πόντου.
Στις Περιοχές του Ορεινού Πόντου, απο Μπάφρα ,Σαμψούντα, Νεοκαισάρια, Νικόπολιν, ΜπαΪπουτ, Κουμουσχανε, Ερτζιγκάν ,Σεβάστεια, Καισάρεια ……….. Όπου αλλού και αν ψάξει κανείς είτε στα άρχεια είτε στους απομείναντες οικοισμούς ή ακόμη αν ρωτήσουμε λίγο τους παππούδες μας, ο Ζουρνάς ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της Ποντιακής Μουσικής παράδοσης.
Την σελίδα αυτή για και την Παρουσίαση του Ζουρνά την δημιούργησα παρακινούμενος από φίλους, οι οποίοι με δυσαρέσκια διαπιστώνουν πως παρόλο ό,τι σήμερα υπάρχουν εκατοντάδες Σύλλογοι Ποντίων και ομοσπονδίες, οι οποίοι σκοπό έχουν όλοι την διατήρηση και διαιώνιση της Παράδοσης του Πόντου, ένα σημαντικό παραδοσιακό μουσικό όργανο,τον Ζουρνά,τον έχουν ξεχάσει.
Κάποιος φίλος απο τον Αμυγδαλεώνα πάλι, ισχυρίστικε πως την ευθύνη την έχουν οι Ζουρνατζήδες, που δεν εκπαίδευσαν αρκετούς διαδόχους .
Παρακάτω θα προσπαθήσω αναλυτικά να αποδείξω πως ο φίλος εκτιμά λάθος την κατάσταση .
Εγώ απο την μεριά μου δεν μπορώ να πιστέψω πώς αυτοί που τάσσονται υπέρ της παράδοσης, έχουν εσκεμένα “θάψει” ένα τεράστιο κομμάτι μουσικής Ποντιακής Παράδοσης.
Κατά την προσωπική μου άποψη τον μεγαλύτερο ρόλο στην αφάνιση του Ζουρνά τον έπαιξε κυρίως ο εκπολιτισμός, στον οποίον επιβλήθηκαν οι Πόντιοι της Δεύτερης Γεννιάς απο την πλευρά του Ελληνικού Κατεστημένου, μέχρι το 1980 περίπου και απο την άλλη μερια η αλλαγή στις ακουστικές συνήθειες,η επιροή απο την αφθονία σε διάφορα μουσικά ρεύματα. Μετά το 1950 η ηλεκτρονική ενίσχυση του ήχου έδωσε την χαριστική βολή στον Ζουρνά ως κυρίως μουσικό όργανο σε υπαίθριες γιορτές . Κάθε μουσικό όργανο μπορούσε πλέον να καληψει ηχητικα οποιδήποτε χώρο.
Σημαντικό ρόλο έπαιξε και το γεγονός πως οποιοδήποτε μουσικό όργανο αν δεν παιχτεί απο επανγελματία μουσικό, δεν μπορεί να ακουστεί ευχάριστα. Πόσο μάλλον να επιβιώσει σε μια δύσκολη καταναλωτική αγορά.
Στην δεκαετία του 1960 δεν μπορούσε να βιοποριστεί κανένας πόντιος Ζουρνατζής εξασκόντας το επάγγελμά του. Αποτέλεσμα αυτού ήταν η ενασχόληση με διαφορετικό μουσικό όργανο όπως κλαρίνο, βιολί, κιθάρα ή ακόμα η εξάσκηση άλλου επαγγέλματος.
Τον τελευταίο Ζουρνατζή που γνώρισα να εξασκεί το επάγγελμα ήταν Ο Μπάρπα Σπύρος από τον Πλατανότοπο της Καβάλας και πιστεύω οτι κατάφερε να επιβιώσει επειδή έπαιζε και την ποντιακή Λύρα παράλληλα.
Σήμερα τα Ποντιόπουλα της τέταρτης και πέμπτης γεννιάς, μόνον επίθετα και παρατσούκλια σε σχέση με τον Ζουρνά γνωρίζουν, (Zουρνατίδης, Ζουρνατσόγλου, Ζουρνατζής ,Ζουρνατσάκη).
Και επειδή από τα γεννοφάσκια μου άκουγα Ζουρνά με τρελά ακούσματα και ήχο που ανέστηνε και πεθαμένους, ασχολούμαι με αυτόν στον ελεύθερο χρόνο μου.
Αν προσανατολιζομουν επανγγελματικά στη Μουσική, σίγουρα και εγώ θα διάλεγα κάποιο άλλο Μουσικό Όργανο,για τον απλό λόγο πως μόνον ως Ζουρνατζής, δεν μπορείς να επιβιώσεις .
Κάποιες πληροφορίες για την Ιστορία και την Εξέλιξη του Ζουρνά από την Αρχαία Ελλάδα μέχρι τις μέρες μας.
Στις Κυκλάδες έχει βρεθεί άγαλμα με αναπαράσταση Μουσικού Ζουρνατζή/Αυλιστή.
Ο Ηρόδοτος αναφέρει ό,τι οι Αιγύπτιοι και οι Λακεδαιμώνιοι ζουρνατζήδες έχουν κοινό γνώρισμα της παράδοσης,η οποία συμβαίνει πάντα στα πλαίσια της οικογένειας, ( απο γεννεά σε γεννεά ) χάρη στην δυσκολία του παιξίματός του.
Ο αγαπημένος ποιητής-μουσικός, μουσικοσυνθέτης θα λέγαμε σήμερα, ο Πίνδαρος ( 518/435 πχ ), αποδίδει στην θεά Αθηνά την εφεύρεση του Ζουρνά.
Ο δε Θουκηδίδης γράφει πως στον Πελοποννησιακό Πόλεμο οι Ζουρνάδες /Αυλοί φρόντιζαν να δίνουν τον ρυθμό στην συνοχή του Μετώπου.
Ο Πλάτων (427/347 πχ ) αναφέρεται στο υψηλό μουσικό επίπεδο των καλλιτεχνών Ζουρνατζίδων και κατασκευαστών Μουσικών Οργάνων παινεύοντας την δεξιοτεχνία αυτών.
Στη Φωτογραφία ειναι το γλωσσίδη απο Καλάμι,με το οποίο παίζουμε στον Ποντιακό Ζουρνά και αυτό είναι η Ψυχή του , γιατί αυτό δίνει τον ήχο. Το ίδιο Γλωσσίδη χρησημοποιούσαν και οι Αρχαίοι Ζουρνατζήδες.
Στις φωτογραφίες που ακολουθούν το διακρίνουμε τοποθετημένο στο επάνω μέρος των Αυλών- Ζουρνάδων.
Ο Ποντιακος Ζουρνας
Ο Ζουρνάς στον Πόντο παιζόταν σολιστικά με συνοδεία τραγουδιού και Νταουλιού ( στην Μακεδονια παιζόταν και παίζεται ακόμα και διπλός με συνοδεία Νταουλιού πάλι) . Δεν συμβιβάζεται με άλλα όργανα, λόγω της υπερβολικής διαφοράς στην ένταση του ήχου. Υπήρχαν και εξαιρέσεις.
Σαν Μουσικό όργανο είναι διαδεδομένο ,πάντα με μικρές παραλαγές στην κατασκευή και στον ήχο, σε όλη την Βόρεια Αφρική, στα Βαλκάνια, στην Τουρκία (ο πάπομ όταν έλεεν Πατρίδα την σημερινή Τουρκία εννοούσε), στην Αρμενία, σε όλο τον Κουρδικό χώρο, σε όλη την Ασία απο Περσία, Ινδία, Κίνα, Ιαπωνία, σε διάφορες χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, Ισπανία, Ιταλία, Ρουμανία κλπ..
Στον Αρχαίο Ελλαδικό χώρο ο Ζουρνάς παιζόταν σε όλες τις υπέθριες εκδηλώσεις και σε γιορτές κάθε είδους, είτε στα Διονύσια, Καβέλεια, Ολυμπιακούς αγώνες ακόμη και σε γάμους .
Στην Κεντρική Ευρώπη είναι αναπόσπαστο κομμάτι της Κλασσικής ορχήστρας. Συναντάται και σε διάφορες μορφές και διαστάσεις, όπως το ΟΒΌΕ, το ΕΝΓΛΙΣΧΌΡΝ,το ΦΑΓΓΌΤΟ,και το ΚΟΝΤΡΑΦΆΓΓΟΤΟ.
Στην Ελλάδα μας τον ειπαν Τούρκικο, μας τον κάναν Γύφτικο, Βουλγάρικο, Ανατολιτικό και δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο.
Εμείς οι Πόντιοι τον διατηρούμε ίσως σε κάποια γωνία κάποιου Λαογραφικού μουσείου(Λέσχες, Σύλλογοι, Ομοσπονδίες,κλπ) .
Αυτά απο την μεριά μου.
Φιλικότατα
Βασίλτσ τη Ζουρνατζή και της Ζουρνατσάβας
Για τους θνητούς Δημητριάδης Βασίλειος
ή Λαζογερμανός στο Düsseldorf
από την Τοκάτη του Πόντου, Αμφίπολι Σερών, Ορφάνι Καβάλας και τώρα πλέον απόδημος
Düsseldorf
14.02.2018
Ποντιακή Εστία (Ο Βασίλτς τη Ζουρνατζή) σελίδα στο Facebook
Στο παρακάτω βίντεο θα δείτε τον αείμνηστο Σπύρο Γαλετσίδη στο ζουρνά.
Ο Σπύρος Γαλετσίδης, γεννημένος στο Κοϊνίκ’ της Νικόπολης το 1922, ήταν από τους τελευταίους πρώτης γενιάς οργανοπαίχτες του ζουρνά.
Στο παρακάτω βίντεο θα δείτε τον Παντελή Νικολαϊδη από την Αθήνα στο ζουρνά.
Ο Παντελής Νικολαϊδης είναι από τους νεώτερους καλλλιτέχνες που παίζουν ζουρνά και άλλα πνευστά όργανα του Πόντου.
Radio Trapezounta Boston
Dedicated to the Musical Traditions of Hellenic Pontos
Radio Trapezounta Boston on Social Media:
Webpage: https://www.radiotrapezounta.com
Webpage: https://trapezounta.com
Tune In Radio: https://tunein.com/radio/Radio-Trapezounta-Boston-s301498/
Facebook: https://www.facebook.com/radiotrapezounta/
Twitter: https://twitter.com/trapezounta
Instagram: https://www.instagram.com/iapaz/
Pinterest: https://www.pinterest.com/radiotrapezount/
YouTube: https://www.youtube.com/apazogli
Η αρχική φωτογραφία των ζουρνάδων είναι από το Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων Φοίβου Ανωγειανάκη|Κέντρο Εθνομουσικολογία (archaiologia.gr)
Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων Φοίβου Ανωγειανάκη