Ο κ. Μαργαρίτης, οι Πόντιοι και οι Λευκές Σελίδες της ελληνικής ιστορίας – Βλάσης Αγτζίδης
Ο κ. Μαργαρίτης, οι Πόντιοι, και οι Λευκές Σελίδες της ελληνικής ιστορίας
του Βλάση Αγτζίδη
(άρθρο από την σελίδα www.trapezounta.com – 1η δημοσίευση 22 Σεπτεμβρίου 2005)
Όσοι υπηρετούν το λόγο, γραπτό ή προφορικό, γνωρίζουν τη δύναμη των λέξεων όταν συντεθούν κατάλληλα, καθώς και την πονηριά που μπορούν να κρύβουν οι συνθέσεις. Τούτο το διευκρινιστικό σχόλιο γράφεται με αφορμή μια αναφορά που υπήρχε στο λόγο του κ. Γ. Μαργαρίτη στο «βιβλιοδρόμιο» των «Νέων» της 10ης Σεπτεμβρίου 2005. «Ευχαρίστως να συζητήσουμε για τους Ποντίους, όχι όμως να κρύβουμε τι συνέβη με τους Εβραίους και τους Τσάμηδες» λέει ο καλός ιστορικός στην παρουσίαση του νέου του βιβλίου. Αντιπαρατίθεται από κανένα η γενοκτονία των Ποντίων στην εθνοκάθαρση που συνέβη εις βάρος άλλων εθνοτήτων; Απ’ ότι γνωρίζω όχι! Τότε γιατί υπάρχει αναιτίως η συγκεκριμένη αναφορά; Η συζήτηση για τη γενοκτονία των Ποντίων μπορεί να είναι μόνο μια ευγενική παραχώρηση, ένα αντίδωρο καλύτερα, από τους νεοέλληνες ιστορικούς προς τον συγκεκριμένο πληθυσμό;
Επειδή αυτή η αναφορά του κ. Μαργαρίτη μπορεί να διαβαστεί με πολλούς τρόπους από τον αναγνώστη, νομίζω ότι είναι αναγκαία η τηλεγραφική παρουσίαση των σημείων που σχετίζονται με το γεγονός. Τουλάχιστον να αρχίσουν να γίνονται γνωστές οι παράμετροι που θεωρούνται σημαντικές από την ίδια την κοινωνία των πολιτών και από τους ιστορικούς που προέρχονται από τις ομάδες που υπέστησαν γενοκτονία.
Η γενοκτονία των Ποντίων είναι μέρος της γενοκτονίας των Ελλήνων της Ανατολής, η οποία με τη σειρά της συμπεριλαμβάνεται στη γενοκτονία των χριστιανών που πραγματοποίησε ο τουρκικός εθνικισμός με τη χρήση ενός ιδιότυπου ισλαμοφασισμού εκείνης της εποχής.
-Το μέγεθος της συγκεκριμένης εθνικής εκκαθάρισης είναι πολύ μεγάλο. Από τα 3.5 περίπου εκατομμύρια των χριστιανών της Ανατολής, επέζησαν λίγες δεκάδες χιλιάδες μετά το τέλος των γεγονότων. Ειδικά από την ελληνική κοινότητα, που ξεπερνούσε τα 2 εκατομμύρια, καταμετρήθηκαν ως πρόσφυγες στην Ελλάδα το ’28 λίγο περισσότεροι από 1.2 εκατομμύρια.
-Από άποψη κατηγοριοποίησης του φαινομένου, η γενοκτονία των Ελλήνων της Ανατολής μπορεί να συσχετιστεί με τη γενοκτονία των ιθαγενών της Αμερικής και της Αυστραλίας από τους Αγγλοσάξονες, των νοτιοαμερικάνων από τους Ισπανούς, των Εβραίων από τους Γερμανούς, των μουσουλμάνων από τους Σέρβους και των Παλαιστινίων από τους Ισραηλινούς.
-Η γενοκτονία των Ελλήνων της Ανατολής υπήρξε ένα θέμα για το οποίο μετά το ‘22 σιώπησαν οι πάντες στην Ελλάδα, από την εξουσία έως την πιο ακραία αντιπολίτευση. Πιθανότατα, γιατί η συμπεριφορά του πολιτικού συστήματος εκείνης της εποχής διευκόλυνε τον τουρκικό εθνικισμό να επικρατήσει και να ολοκληρώσει τη γενοκτονία των χριστιανικών πληθυσμών.
-Πιθανότατα επίσης, να μην υπήρξε απλή ανοχή των γενοκτονιών από το τότε ελλαδικό πολιτικό σύστημα, αλλά και μια ιδιότυπη συμμετοχή με το δεδομένο ότι από τη μια η φιλομοναρχική κυβέρνηση του Γούναρη αποφάσιζε να εγκαταλείψει τους ελληνικούς πληθυσμούς της Ιωνίας στους κεμαλικούς -με συμβολικό αποκορύφωμα την καταστροφή της Σμύρνης- και από την άλλη οι ελλαδικοί κομμουνιστές που προέρχονταν από την παράδοση της Φεντερασιόν και του Δημητρώφ πολεμούσαν μαζί με τους Τούρκους εθνικιστές κατά των Ελλήνων.
-Ενδιαφέρον παρουσιάζει η συμπεριφορά της ελληνικής ιστοριογραφίας για τα θέματα αυτά. Δεξιοί και αριστεροί ιστορικοί συνήργησαν απολύτως στην απόκρυψη της μεγάλης σφαγής και στη δικαιολόγηση της συμπεριφοράς του τουρκικού εθνικισμού. Λειτούργησαν ως το ιδεολογικό δεκανίκι ενός κράτους, τα συμφέροντα του οποίου βρίσκονταν σε μεγάλη απόκλιση από τα συμφέροντα των ελληνικών πληθυσμών της Ανατολής.
-Έπρεπε να έρθει η δεκαετία του ’80 για να μετατραπεί ο θρήνος των θυμάτων και τα απειράριθμα κείμενα για τη γενοκτονία που κληροδότησε η πρώτη γενιά, σε κίνημα της κοινωνίας των πολιτών. Ένα κίνημα που διεκδικούσε την αποστερημένη μνήμη. Στα πλαίσιά του διαμορφώθηκε ένα ρεύμα ιστοριογραφικό που έθεσε νέες οπτικές, με εκφραστές ιστορικούς που προέρχονταν από τις ομάδες των θυμάτων. Σε ιδεολογικό επίπεδο ξαναβρέθηκε το νήμα που τους ένωνε με την άλλη Αριστερά, αυτή που βασίζεται στις αναλύσεις των Γληνού, Σκληρού και Λούξεμπουργκ.
-Ειδικά οι Πόντιοι, βιώνουν μέχρι σήμερα τις συνέπειες της γενοκτονίας στο πρόσωπο των Ποντίων από την τ. ΕΣΣΔ. Ένας πληθυσμός που βίωσε τη σοβιετική πορεία και υπέστη τiς φοβερές ρατσιστικές διώξεις του σταλινικού καθεστώτος, καταφθάνει στον παρόντα ιστορικό χρόνο πρόσφυγας στη «μητέρα-πατρίδα». Οι νεοέλληνες ιστορικοί θα έπρεπε να αναλογιστούν γιατί για άλλη μια φορά απέκρυψαν και τη δεύτερη αυτή γενοκτονία που υπέστησαν οι ελληνικοί πληθυσμοί από το σταλινισμό το μεσοπόλεμο. Και όχι μόνο τη γενοκτονία των Ελλήνων, αλλά και των άλλων μικρών «τιμωρημένων λαών», όπως οι Τσετσένοι, οι Γερμανοί του Βόλγα, οι Τάταροι της Κριμαίας, οι Κορεάτες της Άπω Ανατολής και τόσοι άλλοι.
-Ας αρχίσουμε επιτέλους να συζητούμε δημόσια τα θέματα αυτά, χωρίς ταμπού και επιφυλάξεις και ας σπάσουμε την παράδοση που θέλει τη νεοελληνική ιστοριογραφία κλεισμένη σε ομάδες που δεν συζητούν και ούτε καν επικοινωνούν μεταξύ τους.
Μέχρι τότε όμως, ας αφήσουμε ήσυχους τους πληθυσμούς που ακόμα βιώνουν τις συνέπειες της γενοκτονίας που υπέστησαν και στους οποίους όλοι εμείς που θεωρούμε ότι υπηρετούμε, λίγο ή πολύ, την επιστήμη της Ιστορίας, θα έπρεπε να τους δώσουμε σαφείς εξηγήσεις.